Ο αιώνας των ονείρων και
των τεράτων
Ιστορία,
ιδεολογία, επιστημη και τέχνη στον 20ό αιωνα
Τέσσερις κύκλοι 24 συνολικά
σεμιναρίων στη Θεσσαλονίκη, Οκτώβριος 2012 - Μάιος
2013
κάθε Τετάρτη (19.00-21.00) πλην
σπουδαστικών αργιών από την
31η Οκτωβρίου 2012 μέχρι την 22η Μαΐου 2013 στον πάνω όροφο του Café Bazaar (Παπαμάρκου 34, Πλατεία Άθωνος)
***
Α. Όπου η
Ιστορία απελευθερώνει
(έξι δίωρα σεμινάρια --- 31 Οκτωβρίου * 7 * 14 *
21 * 28 Νοεμβρίου * 5 Δεκεμβρίου 2012)
Α1. Εισαγωγή: το καλό ως νομοτέλεια και ως τέρας.
Ο αιώνας της παγκόσμιας
ουτοπίας και των μεγάλων δυστοπιών
Α2. Τα σύνορα ως
στραγγάλη της ανθρωπότητας.
Ο αιώνας των φονικών
εθνικισμών και των Παγκοσμίων Πολέμων
Α3. Ο αιώνας των φονικών
κοσμοδιορθωτισμών: οι κομμουνισμοί.
Οι πτωματόστρωτες «Επαναστάσεις»
και τα Γκουλάγκ, τα «Κόκκινα Βιβλία» και τα ράφια με τα κρανία
Α4. Ο αιώνας των φονικών
κοσμοδιορθωτισμών: οι φασισμοί και ο ναζισμός.
(Η «Θέληση για Δύναμη», ο
λαϊκισμός, ο ρατσισμός, η Ευγονική, τα Λάγκερ, το Ολοκαύτωμα)
Α5. Το κοφτό παράγγελμα Wstawać.
Ο αιώνας του Άουσβιτς και
της Χιροσίμας
Α6. Τα παιδιά γεννήθηκαν εντάξει.
Ο αιώνας του καπιταλισμού
και της παγκόσμιας οικονομίας
***
Β. Όπου η
επιστήμη αναδιατάσσει τον κόσμο
(έξι δίωρα σεμινάρια --- 9 * 16 * 23 * 30 Ιανουαρίου
* 6 * 13 Φεβρουαρίου 2013)
Β1. Ο αιώνας της
μαζικότητας και της δημοκρατικής εκβιομηχάνισης.
(Τα βιομηχανικά προϊόντα,
η κονσέρβα, η κατάψυξη, το νερό, το πλαστικό, το αυτοκίνητο, η μαζικά αναπαραγόμενη
τέχνη, η μαζική διασκέδαση, η τηλεόραση, ο μαζικός τουρισμός, τα σπορ)
Β2. Ο αιώνας του
κινηματογράφου: σμιλεύοντας τον ματαιωμένο χρόνο
Όπου μια συνολική τέχνη
πολλαπλασιάζει την επικράτεια της μνήμης
Β3. Ο αιώνας της
επιστήμης: ο κόσμος ως ανθός
Από τον Αϊνστάιν και την
πυρηνική ενέργεια μέχρι τα μεταλλαγμένα τρόφιμα, την Ντόλυ και το Cern
Β4. Όπου το Σύμπαν
γίνεται μια νέα θεολογία.
Ο αιώνας του Διαστήματος
και της επιστημονικής φαντασίας
Β5. Ο αιώνας του
πολλαπλασιασμού: η μπορχεσιανή δημοκρατία του Διαδικτύου
(Μπιλ Γκέιτς, Στηβ
Τζομπς, Τιμ Μπέρνερς Λη, Μάικλ Ζούκερμπεργκ)
Β6. Ο τρεμάμενος
υπεράνθρωπος:
Η Ιατρική, οι υπερήρωες, το
αίνιγμα της αθανασίας, η απεξάρτηση από το σώμα
***
Γ. Ο
αιώνας της χειραφέτησης
(έξι δίωρα σεμινάρια --- 20 * 27 Φεβρουαρίου * 6 *
13 * 20 * 27 Μαρτίου 2013)
Γ1. Ο αιώνας των ονείρων
και της Ψυχής: Ο Σίγκμουντ Φρόιντ και
οι επίγονοι.
(Ο Φρόιντ, o Γιουνγκ, o Ράιχ, οι Υπερρεαλιστές
και ο Νταλί, ο Χίτσκοκ και οι ταινίες τρόμου)
Γ2. Ο αιώνας της
σεξουαλικής έκρηξης.
Ερωτικά ήθη, ερωτισμός,
πορνογραφία και πουριτανισμός στον 20ό αιώνα
(Λογοτεχνία, τέχνη,
σεξουαλική επανάσταση και βιομηχανία του sex)
Γ3. Ο αιώνας της
παιδικότητας.
Από την πραγματωμένη
ουτοπία του Γουόλτ Ντίσνεϊ μέχρι την Barbie και τα Lego,
από τον Ρομπέν των Δασών
και τον Μπάτμαν μέχρι το Playstation
Γ4. Ο αιώνας των ειδώλων
και του lifestyle: η μαζική κατανάλωση και οι νέες λαϊκές μυθολογίες.
(Πρότυπα ομορφιάς, σεξουαλικότητας,
έκφρασης και καταστροφής)
Γ5. Ο πολιτικός 20ός αιώνας:
Κανένας άνθρωπος δεν είναι νησί.
Ο αγώνας για χειραφέτηση,
τα ανθρώπινα δικαιώματα και τη μη βία
(Φεμινισμός, πολιτικός
ακτιβισμός, πασιφισμός, αντιμιλιταρισμός, κίνημα της μη βίας, οικολογία,
Αλβέρτος Σβάιτσερ,
Μαχάτμα Γκάντι, Μάρτιν Λ. Κινγκ, Τζον Λένον, Γιατροί Χωρίς Σύνορα)
Γ6. Ο πολιτικός 20ός
αιώνας: Η ομορφιά είναι στους δρόμους.
Η αμφισβήτηση ως
υπαρκτική αγωνία, ως καλλιτεχνική συνθήκη και ως lifestyle.
(Ο υπερρεαλισμός, ο
υπαρξισμός, το Παράλογο, η μουσική Rock, το κάπνισμα, τα ναρκωτικά,
οι ελευθεριακές
κοινότητες, οι ανατολικές φιλοσοφίες, ο νέο-«αναρχισμός»)
***
Δ.
Περιμένοντας τον εαυτό
(έξι δίωρα σεμινάρια --- 3 * 10 * 17 * 24 Απριλίου
* 15 * 22 Μαΐου 2013)
Δ1. Ο αιώνας του χαμένου
χρόνου.
(Από τον Αν. Μπεργκσόν,
τον Μ. Χάιντεγκερ και το E=mc2 του Αλ. Αϊνστάιν
μέχρι την κερδισμένη μεριά του Μ. Προυστ)
Δ2. Ο αιώνας των
αναστοχαστικών επών.
(Λεοπόλδος και
Μόλλυ Μπλουμ, Τσαρλς Φόστερ Κέιν και
Μάικλ Κορλεόνε,
Γουόλτερ Κουρτζ και
Τζακ Τόρενς, Νταρθ Βέιντερ και Λουκ
Σκάιγουοκερ)
Δ3. Ο αιώνας της
αποδιδαχής.
Ο Φραντς Κάφκα και οι
επίγονοι (Μπόρχες, Χάξλεϊ, Όργουελ, Καμύ, Νταλί)
Δ4. Στρατευμένη τέχνη,
πολιτική αλληγορία και μαρτυρία στον 20ό αιώνα.
(Σοσιαλιστικός ρεαλισμός,
αποστασιοποίηση και πολιτικές παραβολές:
Μπ. Μπρεχτ, Αλ. Καμύ, Χ. Μπελ,
Γκ. Γκρας, Ντ. Φο, Χ. Πίντερ, Πρ. Λέβι)
Δ5. Θυμήσου τον Φληβά: όταν ο κόσμος τρώει τους νεκρούς του.
(Κ.Π. Καβάφης, Τ.Σ.
Έλιοτ, Έζρα Πάουντ, Πάμπλο Πικάσο, Αντρέι Ταρκόφσκι)
Δ6. Η ύπαρξη ως χαμός: από
τον Μουνκ και τον Μπέκετ μέχρι τον Μπέικον και τον Τρίερ.
Επίλογος: περιμένοντας
τους άλλους.
***
Για την ακολουθία σεμιναρίων ο
αιωνας των ονειρων και των τεράτων
Οι άνθρωποι
ονειρεύονταν σε όλους τους αιώνες – άλλοτε παραδείσιες ευτοπίες, άλλοτε
ζοφερούς εφιάλτες και άλλοτε μεικτά ανερμάτιστα υβρίδια, ίδια με τους πίνακες
του Ιερώνυμου Μπος. Ωστόσο, ο 20ός αιώνας ήταν ο πρώτος που, χάρη στην
επιστήμη, την εκβιομηχάνιση και την έκρηξη της τεχνικής, τα όνειρα και οι
εφιάλτες των ανθρώπων διατυπώθηκαν ως δυνάμει
πραγματικότητα: ως πολιτική διεκδίκηση, ως πρακτική πραγμάτωση, ως
αισθητική αναζήτηση, ως υπαρξιακή καταβύθιση, ως μεταφυσικός προσδιορισμός, ως
ερμηνεία του ατόμου και του κόσμου. Ήταν ο αιώνας που τα τέρατα ελευθερώθηκαν,
η Ψυχή αναδύθηκε, η libido αποκαλύφτηκε, τα μυστικά ομολογήθηκαν, ο Παράδεισος και η Κόλαση
έγιναν προσωπικά στοιχήματα – κάποτε και προσωπικές εκτροπές. Ήταν ο αιώνας που
οι άνθρωποι αποφάσισαν να πραγματώσουν τους μύχιους πόθους δύο χιλιετιών· και
που ετούτοι οι πόθοι, αλίμονο, έλαβαν την εκδίκησή τους από τους ανθρώπους.
Πρόκειται για έναν
αιώνα όπου το κακό ξορκίστηκε ως
ιστορική ανάγκη και όπου το καλό
ορίστηκε ως ηθική νομοτέλεια. Παρά τη δύσθυμη αίσθηση που έχουμε για τους καιρούς μας, ο 20ός αιώνας είναι
εξωφρενικά αισιόδοξος – ο πιο αισιόδοξος αιώνας της ανθρώπινης Ιστορίας. Ναι,
στα σπλάχνα του γέννησε Παγκοσμίους Πολέμους, το Άουσβιτς και τη Χιροσίμα, τους
μεγάλους ολοκληρωτισμούς – μα, ακόμη περισσότερο, μέσα σε αυτόν οι άνθρωποι
χειραφετήθηκαν όσο ποτέ: στη διάρκειά του ο πληθυσμός της γης εξαπλασιάστηκε,
οι γυναίκες απέκτησαν ανθρώπινα δικαιώματα, ο αναλφαβητισμός εξαλείφθηκε, η
επιστήμη και η βιομηχανική παραγωγή ομόρφυναν και εκδημοκράτισαν τη ζωή των
ανθρώπων, η Ιατρική αύξησε τον μέσο όρο ζωής, οι πολιτικές ελευθερίες
εξαπλώθηκαν στο μεγαλύτερο μέρος του κόσμου. Αν για τον Χίτλερ υπάρχει ο
Γκάντι, για τον Μένγκελε υπάρχει ο Αλβέρτος Σβάιτσερ, για τον Μάο Τσε Τουνγκ
υπάρχει ο Τζον Λένον, για την ατομική βόμβα υπάρχουν τα εμβόλια και τα
αντιβιοτικά χάπια, για τα Λάγκερ και για τα Γκουλάγκ υπάρχουν όλα όσα ενώνουν
τον κόσμο και (συνακόλουθα) ελευθερώνουν τους ανθρώπους: τα αυτοκίνητα, τα
αεροπλάνα, τα ταξίδια, τα PC, τα κινητά τηλέφωνα,
το Διαδίκτυο.
Στα 24 σεμινάρια των
τεσσάρων κύκλων αυτής της ακολουθίας θα παρακολουθήσουμε την αλλόκοτη παρέλαση
γεγονότων, αντιφάσεων, επιτευγμάτων, κτηνωδιών, ομορφιάς, φρίκης, ηδονής,
διασκέδασης, δημοκρατίας, ολοκληρωτισμών, πολέμων, τέχνης, εξεγέρσεων,
πτωματοστρώσεων, εφευρέσεων και παραλογισμών που καθόρισαν τον 20ό αιώνα. Ο
κινηματογράφος, η τηλεόραση, το Διαδίκτυο, το τηλέφωνο, το αυτοκίνητο, το
αεροπλάνο, τα αντιβιοτικά, το οπλισμένο σκυρόδεμα, οι μεταμοσχεύσεις, η
πλαστική ιατρική, το ψυγείο, το ποδόσφαιρο, η πυρηνική ενέργεια, το i-pad
και το facebook θα αναμειχτούν με τον Προυστ, τον Τζόις, τον
Έλιοτ, τον Καβάφη, τον Κάφκα, τον Μπόρχες, τον Μονέ, τον Πικάσο, τον Ματίς, τον
Νταλί, τον Μπέικον, τον Τσάπλιν, τον Γουέλς, τον Χίτσκοκ, τον Μάλερ, την Κάλας,
τον Πρίσλεϊ, τη μουσική Rock και τον γαλλικό Μάη. O
Φρόιντ και ο Στηβ Τζομπς, η Ρίτα Χέιγουορθ και η Μέριλιν Μονρό, ο Ερνέστο
Γκεβάρα και ο Τζιμ Μόρισον, ο Πελέ και ο Μάικλ Τζόρνταν θα εξεταστούν μονάχα ως
οδόσημα ιδεών, ηθών, κοινωνικών ορμών, βιοτικών προτάσεων για το πώς ζούμε και
το πώς θα πεθάνουμε. Η ιστορία, η επιστήμη, η ιδεολογία και η τέχνη θα
μπλέκονται αξεδιάλυτα (και πώς αλλιώς;) για να καταγράψουν, όσο είναι δυνατό,
την ανθρώπινη κατάσταση και τη μεγάλη
αντινομία που κουβαλά: ναι, οι άνθρωποι μπορούν πια να πατήσουν στο φεγγάρι,
αλλά μπορούν και να ξυπνήσουν μεταμορφωμένοι σε μια πελώρια κατσαρίδα – ή,
ακόμη χειρότερα, μπορούν να ξυπνούν τους άλλους με το κοφτό χαμηλόφωνο παράγγελμα
Wstawać.
Σε αυτόν τον 20ό αιώνα
των ονείρων και των τεράτων θα αφιερώσουμε την ακολουθία των 24 σεμιναρίων,
ανακαλώντας ανθρώπινα έργα, αναζητώντας τον ανθρώπινο χρόνο, περιμένοντας τον
εαυτό και τους άλλους…
Θανάσης
Τριαρίδης
Εγγραφές-πληροφορίες:
τηλ. 210 3614968 * fax: 210 3613581 (Εκδόσεις Ευρασία)
τηλ. 6937 160705 (Θανάσης Τριαρίδης)
e-mail: thanasis@triaridis.gr & info@eurasiabooks.gr
Αναρτήσεις
